Hoe gezegend zijn wij als wijk met het landgoed Boerskotten. Houtsnippen, vinken en nachtzwaluwen kwinkeleren er op het eind van de meimaand hun hoogste lied, soms vanuit het geniep gadegeslagen door de sperwer, de buizerd en de havik. Sommige bomen zijn meer dan honderd jaar oud.
Eind mei is een fietstocht of wandeling een groot feest
Zo schijnt de zon alleen op Boerskotten
De groene kikkers in de prachtige poel van Frits en Bea van Glabbeek aan de Haermansweg 7 gebruiken hun kwaakblazen volop. Zouden de mannetjes van kikkers en padden nog vrouwtjes willen lokken? Denkelijk wel, normaal kwaken ze door tot half juni. Hun geluid is imponerend, constateren deze zonnige woensdagochtend redacteur Felix Nijland van Hallo Berghuizen en fotograaf Riet Vos. Op de fiets houden we even stil bij de natuurlijke weide voor het villaatje van de familie Van Glabbeek. Glad gemaaide struinpaden maken het de eigenaren mogelijk met de hond door het hoge gras te wandelen in deze hemels ruikende en ogende natuur. Het schier onophoudelijke vogelconcert stemt mild en dromerig. De zon van elf uur schijnt door de hoge bomen, zoals de zon alleen op Boerskotten kan schijnen.
We zijn de Haermansweg opgefietst in de hoek waar de Schapendijk met een curve naar links nagenoeg vloeiend overgaat in de Boerskottenlaan. Frits van Glabbeek hoopt niet dat zijn poel vol kikkers, salamanders en libelles deze zomer opnieuw droogvalt. Dat is al twee keer gebeurd en hoewel hij er dan de tuinslang inlegt, blijft er afgezien van een plasje in het midden niet veel leven over.
Achter het weiland aan de overkant van de Van Glabbeeks werkt een imker nauwelijks zichtbaar aan zijn bijenkasten. Hier woont tegenwoordig huisarts Pieter Essink, grotendeels in ruste naar men zegt. Hij heeft eveneens een mooie poel.
Al weer lang geleden was dit het huis van de respectabele majoor Colin Leigh en zijn echtgenote Klaartje Baurichter-Essink. De naam Essink komt u in dit verhaal vaker tegen. Boerskotten klit links- of rechtsom wel een beetje aan elkaar van familierelaties, maar daar is immers niets mis mee en dat is vaker zo op landgoederen, waar bezittingen niet zelden overgaan van generatie op generatie of van familie naar andere familie.
De majoor was enorm begaan met het landgoed, dat hij tot de overdracht in 1984 aan Natuurmonumenten beheerde voor zijn vrouw en schoonzussen en tot in de puntjes verzorgde. Een verslaggever van de krant nam hem mee, ver het bos in, waar de autosnelweg A1 in aanleg een vreselijke bloedende snee in Boerskotten zou veroorzaken. Met het hoofd stuttend op zijn handen zat de majoor op een omgevallen boom en toonde zo zijn verdriet over de ramp die zich hier ging voltrekken. Men zei in die tijd dat de majoor nog wel eens een dutje deed in het tuinhuis.
Geruime rijd na de boswandeling met Leigh deed de verslaggever in kwestie iets wat verslaggevers heden ten dage niet of nauwelijks meer doen. De eerste ochtend na de openstelling van de snelweg trok hij langs de boeren aan de Postweg om hen te vragen of ze die eerste nacht met autogeraas wel goed hadden geslapen.
De naam Essink viel al. Die is onlosmakelijk verbonden met het landgoed. Want al in 1851 verwierf de Oldenzaalsse huisarts Bernard Essink een aantal percelen grond in het gebied. Geschiedvorsers uit De Lutte schreven in een kroniek eens op dat de naam Boerskotten is ontleend aan een kleine boerderij (ook wel kötter genoemd) met de naam Boers. Stel je voor, schetsten de Lutterse heemkundevrienden, ooit lagen hier woeste gronden, die met handkracht werden ontgonnen. Sloten moesten zorgen voor een betere afwatering van de slecht doorlatende keileemgronden. Op de meer leemhoudende grond werd loofhout geplant, voornamelijk beuken en berken en op de zandgronden naaldhout als de fijne spar en de grove den. Het naaldhout werd verkocht als mijnhout en paalhout. Op het landgoed van 134 hectare, waarvan zo’n 100 hectare bos, werd in 1868 een theekoepel gebouwd, die afkomstig was van de Hakenberg.
In 1928 werd in opdracht van het Oldenzaalse echtpaar H.J.G. Baurichter en E.J.H.M. Essink begonnen met de bouw van de villa op het hoogste punt van het landgoed. Deze villa is nog steeds een pronkjuweeltje in de bosrijke omgeving. H. Baurichter was bankier en één van de grondleggers van de Twentsche Bank en later de ABN. Aan de rand van het bos aan de Haermansweg, zo beschrijven de Lutterse heemkundelui, Is in dat jaar ook een beeld geplaatst van de jachtgodin Diana, want het lag middenin het jachtgebied van de familie Essink.
Daar iets voor, in een vloeiende lijn, is in 1946 een landkruis geplaatst in opdracht van mevrouw Baurichter-Essink, uit dankbaarheid dat haar gezin en de naaste buren de oorlog goed doorstaan hadden. Het hout voor het landkruis is afkomstig uit de bossen van de Boerskotten. Het kruis is op 15 juli 1946 ingezegend door Johannes kardinaal de Jong. De inzegening vond dus plaats op het patroonsfeest van St. Plechelmus, de patroonheilige van Oldenzaal en De Lutte. Links en rechts van het kruis staan de woningen van respectievelijk de families Teggeler en Ter Linde. De Ter Lindes wonen in een boerderijtje met opvallende kopgevels.
Een gedenksteen die herinnert aan de boswachters J. en A. Spitshuis staat nabij de vijfsprong bij een ronde stenen tafel halverwege de gruisweg (Haermansweg) die van de Postweg naar de villa en de theekoepel loopt. Zo nu en dan, laten ingekraste teksten zien, verklaren stelletjes elkaar hier de liefde, voor eeuwig of niet…. Woensdagmorgen was met stokjes het woord LOVE neergelegd. Romantiek in Boerskotten, die bosbazen van Spitshuis hadden het eens moeten weten.
Wat meer naar het noordoosten wonen bij Lanjouw trouwens nog nazaten van de bosbazenfamilie Spitshuis. Dat is aan de daar doodlopende Harinkweg, waar richting spoor Ter Grote woont.
Dan zijn we al voorbij de schuur van Natuurmonumenten en de woning van de familie Rikmanspoel-Nijhuis, die ook een prachtige tuin om het huis heeft liggen. De sympathieke mevrouw Ten Oever, die aan de overkant vele jaren een bed & breakfast runde, is anderhalf jaar geleden verhuisd naar de stad. Hier wonen nu nieuwe bewoners, die de tuin flink hebben veranderd.
Door familieomstandigheden moesten overigens in de loop der jaren grote stukken van het landgoed worden verkocht en het overgrote deel daarvan met onder andere Duivelshof werd zoals gezegd in 1984 verkocht aan Natuurmonumenten, zodat het beheer en het onderhoud van het bosgebied in goede handen bleef. De villa was in het begin van de jaren zestig al verkocht aan Ten Kate, die het huis daarna verkocht aan voormalig directeur Schneider van het ziekenhuis Ziekenzorg in Enschede. In 1988 werden Annet Ovink en Herman Tollenaer de bewoners van deze fraaie villa. Thans wordt deze bewoond door Roeland en Jessica Reef. Ze lieten recent nieuwe rietbedekking aanbrengen op de schildkap van hun landhuis.
De grootste aanslag welke op het landgoed Boerskotten werd gepleegd was in de jaren tachtig, toen werd begonnen met de autosnelweg A1. Gelukkig hebben de vele discussies over het tracé van deze toch noodzakelijke snelweg ertoe geleid dat het landgoed op het smalste deel doorsneden werd, maar door viaducten (Postweg en Koopsweg) en door een ecoduct voor de dieren bleven beide delen van het landgoed toch redelijk goed met elkaar verbonden. Majoor Leigh had van alles geprobeerd om de bekritiseerde doorsnijding tegen te houden. Tot en met het uitnodigen van toenmalig minister van verkeer Neelie Smit-Kroes, met de intentie haar op andere gedachten te brengen. Maar de bewindsvrouw liet het op een lelijke manier afweten en kwam niet. De majoor verzonk in diepe treurnis.
We dalen via de Harinkweg af naar de spoorwegovergang in de lijn Oldenzaal-Bad Bentheim. Langs het stukje grond van de nazaten Schopman en de woning van Herman Kemna komen we bij de weilanden van Cyril Koop.
Daar grazen opvallende koeien van het vleesras Black Angus. Ze zijn van Louis Steunebrink uit Beuningen. Die kleine kudde in het welige gras is inmiddels een graag bekeken en gefotografeerde attractie in dit unieke en natuurrijke gebied. Sinds Cyril Koop vanuit Deventer terugkeerde op oale groond, mag hij met zijn vrouw één keer per jaar meedoen aan het Noaberfeest Boerskotten. Telkens twee families organiseren dat feest, elk jaar op een andere plek. Er is over nagedacht wie er wel en niet bij horen. Graag geziene gasten op dat feest zijn sowieso de families Schothorst sr. en jr. van het boerenbedrijf aan de Postweg. Zo is Boerskotten niet alleen een rijk natuurgebied. Rijkdom is ook dat de bewoners en grondeigenaren het goed met elkaar kunnen vinden, waarvan het noabertreffen het beste bewijs is.
